Złośliwe oprogramowanie w Linux

Wraz ze wzrostem popularności Linuksa rośnie również ryzyko ze strony złośliwego oprogramowania i czy też wirusów. Chociaż Linux uważa się za bezpieczniejszy system operacyjny, nadal podatny jest na ataki i wszelkie inne zagrożenia. Dlatego korzystając z niego musimy również myśleć o jego bezpieczeństwie. Jakie może pojawić się złośliwe oprogramowanie w Linux i jak się przed tym bronić?

Wraz ze wzrostem liczby urządzeń podłączonych do internetu rośnie również liczba zagrożeń z tym związanych. Obecnie nastąpiła ogromna zmiana pod względem kierunku ataków. Niegdyś głównym celem hakerów były systemy z rodziny Windows. Obecnie uległo to zmianie i systemy Linux stały się jednym z głównych celów atakujących. Ma to związek z jego dostępnością oraz wyborem szczególnie w przypadkach wszelkiego rodzajów serwerów. Zabezpieczanie systemów Linux jest tak samo istotne, jak w każdym innym systemie, jeżeli zależy nam na bezpieczeństwie danych. Bez zapewnienia odpowiednich środków bezpieczeństwa nasze dane są tak samo zagrożone, jak na każdym innym systemie.

Definicje i rodzaje złośliwego oprogramowania

Malware, czyli inne określenie na złośliwe oprogramowanie. Odnosi się do każdego oprogramowania, które zostało specjalnie zaprojektowane w celu uszkodzenia lub zakłócenia działania systemów komputerowych, kradzieży danych lub wykonywania innych niepożądanych działań. Złośliwe oprogramowanie może przybierać różne formy, z których każda ma swoje unikalne cechy i sposoby działania. Jednym z częstych rodzajów złośliwego oprogramowania są wirusy, które powinniśmy rozumieć jako programy, które mogą rozprzestrzeniać się z jednego komputera na drugi za pośrednictwem zainfekowanych plików, załączników do wiadomości e-mail lub w inny wymyślony sposób. Kolejnym rodzajem złośliwego oprogramowania są robaki, które mogą rozprzestrzeniać się w sieciach i infekować inne komputery bez udziału użytkownika.

Konie trojańskie potocznie zwane trojanami to rodzaj złośliwego oprogramowania, które udaje jakieś oprogramowanie, często nakłaniają użytkowników do ich pobrania i zainstalowania. Po zainstalowaniu mogą kraść dane, instalować dodatkowe złośliwe oprogramowanie lub w inny sposób narażać bezpieczeństwo systemu, którego dotyczy problem.

No i przyszła kolej na ostatnio bardzo popularne ransomware. Jest to szczególnie podstępny rodzaj złośliwego oprogramowania, który w obecnych czasach stał się bardzo popularnym środkiem wykorzystywanym do wyłudzania ogromnych sum pieniędzy. Oprogramowanie to szyfruje pliki użytkownika, uniemożliwiając dostęp do nich, dopóki nie zostanie zapłacony tak zwany okup i nie uzyskamy odpowiedniego programu do rozszyfrowania danych.

Na końcu pozostaje oprogramowanie reklamowe zwane adware i oprogramowanie szpiegujące zwane spyware. Wykorzystuje się je do śledzenia aktywności użytkownika lub wyświetlania niechcianych reklam.

Metody rozprzestrzeniania się złośliwego oprogramowania

Oprogramowanie malware może rozprzestrzeniać się różnymi metodami, a ich zrozumienie jest niezbędne, aby się przed nimi uchronić. Oto kilka typowych sposobów ich rozprzestrzeniania:

Załączniki wiadomości e-mail: mogą być dołączone do wiadomości e-mail w postaci pliku, który po otwarciu może zainfekować system.
Automatyczne pobieranie: szkodliwy program może zostać pobrany automatycznie, gdy odwiedzasz zainfekowaną witrynę.
Zainfekowane oprogramowanie: pobranie i zainstalowanie zainfekowanego oprogramowania może rozprzestrzenić na przykład wirusa w systemie.
USB i inne urządzenia wymienne: wirusy i inne typy mogą zostać przeniesione do systemu Linux po podłączeniu zainfekowanego urządzenia USB lub innego urządzenia wymiennego.
Inżynieria społeczna: malware jest rozprzestrzeniane za pomocą taktyk, takich jak phishing, polegający na nakłonieniu użytkownika do kliknięcia łącza lub pobrania pliku zawierającego wirusa.

Choć dla niektórych to, co powyżej wymieniłem, może wydawać się oczywiste, to jednak zwróćmy uwagę na informacje, jakie do nas docierają. To przez powyższe przypadki najczęściej następuje to niechciane, przez co możemy stracić bardzo dużo. Dlatego ważne jest, aby zachować ostrożność i pamiętać o tych metodach.

Wpływ złośliwego oprogramowania i wirusów na dystrybucje Linux

Złośliwe oprogramowanie i wirusy mają znaczący wpływ na wszystkie dystrybucje Linux, pomimo tego, że jest on często uważany za bezpieczny system operacyjny. Jednak nie dajmy się zwieść takim informacjom. Tego typu niepożądane oprogramowanie na każdym systemie operacyjnym powoduje szereg problemów, od drobnych niedogodności po poważne awarie systemu i Linux w nie jest na nie odporny.

Jednym z głównych skutków złośliwego oprogramowania i wirusów jest utrata danych. Złośliwe oprogramowanie czy też wirusy mogą uszkodzić lub usunąć pliki, uniemożliwiając użytkownikom dostęp do ważnych informacji. Po zainfekowaniu system może stać się podatny na dalsze ataki, potencjalnie umożliwiając cyberprzestępcom kradzież poufnych danych lub uzyskanie dostępu do innych systemów podłączonych do sieci. Innym negatywnym wpływem takiego oprogramowania jest spadek wydajności systemu. Złośliwe oprogramowanie i wirusy mogą zużywać zasoby systemowe, powodując spowolnienia lub awarie. Mogą one również powodować uszkodzenia elementów sprzętowych, takich jak dyski twarde lub układy pamięci. Może to prowadzić do kosztownych napraw lub nawet konieczności wymiany całych systemów.

Powyższy opis tak naprawdę dotyczy każdego systemu operacyjnego, nie tylko tych związanych z Linux. Natomiast ten paragraf ma na celu uświadomić, że identyczne zagrożenia i sytuacje mogą wystąpić również i w nim, przez co nakłonić na stosowanie różnych form zabezpieczeń.

Omówienie funkcji i mechanizmów bezpieczeństwa systemu Linux

Choć mitem jest ta wspomniana niezawodność, to jednak prawdą jest, że Linux posiada wiele wbudowanych mechanizmów służącym bezpieczeństwu. To właśnie z tego wywiodła się teza o jego niezawodności i braku ryzyka związanego z malware. Dlatego, jeżeli chodzi o zabezpieczenie go przed tymi zagrożeniami, istnieje wiele wbudowanych funkcji i mechanizmów bezpieczeństwa, z których możesz skorzystać.

Jedną z najważniejszych jest wbudowany system kontroli dostępu. Pozwala on określić, kto może uzyskiwać dostęp do jakich zasobów w systemie. W ramach przykładu możesz zdefiniować kontrolę dostępu dla poszczególnych użytkowników, grup, a nawet określonych aplikacji lub usług.

Kolejny istotnym mechanizmem jest system uprawnień do plików. Został on zaprojektowany w celu ochrony plików i katalogów systemowych, umożliwiając określenie, kto może je czytać, zapisywać lub wykonywać. Ponadto Linux obsługuje szyfrowanie systemu plików, które może pomóc chronić poufne dane w przypadku nieautoryzowanego dostępu.

Tak jak inne systemy, tak i Linux powinien używać takich rodzajów oprogramowania, jak zapory ogniowe i systemy wykrywania włamań. Zapory ogniowe mogą służyć do ograniczania dostępu do portów sieciowych systemu, podczas gdy systemy wykrywania włamań mogą służyć do wykrywania i ostrzegania o potencjalnych zagrożeniach.

I na końcu chciałbym dodać, że Linux tak jak i inne systemy obsługuje różne narzędzia bezpieczeństwa i narzędzia, których można używać do monitorowania jego aktywności i wykrywania potencjalnych zagrożeń. Narzędzia te obejmują skanery sieciowe, skanery luk w zabezpieczeniach i analizatory dzienników systemowych.

Uprawnienia użytkowników i plików

Uprawnienia użytkowników i plików są potocznie, to określając, wisienką na torcie bezpieczeństwa systemów Linux. Dystrybucje używają systemu uprawnień do określania, kto może uzyskiwać dostęp do plików i katalogów w systemie. Ten system uprawnień jest oparty na użytkownikach i grupach, którym przypisuje się określone uprawnienia określające, jakie działania mogą wykonywać na pliku lub katalogu.

Każdy plik i katalog w systemie Linux ma trzy rodzaje uprawnień — odczyt (r), zapis(w) i wykonywanie (x) — które można przypisać trzem różnym grupom — właścicielowi(u), grupie(g) i innym(o). Właściciel to użytkownik, który utworzył plik lub katalog, grupa to zbiór użytkowników, którzy mają wspólne uprawnienia, a inni to wszyscy inni użytkownicy w systemie.

Uprawnienie do odczytu (r) umożliwia użytkownikowi przeglądanie zawartości pliku lub katalogu.
Uprawnienie do zapisu (w) umożliwia użytkownikowi modyfikowanie zawartości pliku lub katalogu.
Uprawnienie do wykonywania (x) umożliwia użytkownikowi wykonanie pliku lub dostęp do katalogu.

Użytkownikom można przypisywać różne uprawnienia do różnych plików i katalogów. Na przykład użytkownik może mieć uprawnienia do odczytu i zapisu w jednym katalogu, a tylko do odczytu w innym katalogu. Uprawnienia do plików i katalogów można ustawić za pomocą polecenia chmod. Ponadto polecenia chown i chgrp mogą być używane odpowiednio do zmiany właściciela i grupy plików oraz katalogów.

W systemach opartych o Linux istotne jest odpowiednie nadanie uprawnień dla plików i katalogów, aby zapewnić, że poufne dane nie będą dostępne dla nieautoryzowanych użytkowników. Jednak nie możemy zapomnieć o regularnym przeglądaniu i dostosowywaniu uprawnień. W ten sposób zapobiegamy wszelkiego rodzaju naruszeniom bezpieczeństwa i nieautoryzowanemu dostępowi. Pamiętajmy, że nie istnieje idealne zabezpieczenie. Każde ustawienie związane z bezpieczeństwem co jakiś czas powinno być w jakiś sposób weryfikowane. Tak samo jest z uprawnieniami, należy je co jakiś czas sprawdzać i w razie wątpliwości skonsultować oraz modyfikować. W ten sposób możemy zapobiec wielu zagrożeniom ze strony tytułowego oprogramowania.

Konfiguracja zapory

Zapory ogniowe są kluczowym elementem każdej strategii bezpieczeństwa komputera, w tym i dystrybucji Linux. Działają one jak bariera między komputerem a światem zewnętrznym, filtrując niepożądany ruch i chroniące system przed nieautoryzowanym dostępem.

W Linuksie najpopularniejszym rozwiązaniem firewalla jest iptables,który jest narzędziem wiersza poleceń umożliwiającym zdefiniowanie reguł dla przychodzącego i wychodzącego ruchu sieciowego. Za pomocą iptables możesz określić, który ruch powinien być dozwolony, a który blokowany.

Aby skonfigurować iptables, musisz mieć uprawnienia administratora do swojego systemu. Po uzyskaniu takich możesz użyć polecenia iptables, aby dodawać, usuwać i modyfikować reguły zapory.

Podstawowa składnia iptables jest następująca:

iptables -A [CHAIN] -p [PROTOCOL] --dport [PORT] -j [ACTION]

W ramach wyjaśnień:

[CHAIN]: Łańcuch, do którego zostanie dodana reguła (np. INPUT, OUTPUT lub FORWARD).

[PROTOCOL]: Protokół sieciowy, którego dotyczy reguła (np. TCP lub UDP).

[PORT]: Numer portu, do którego będzie stosowana reguła.

[ACTION]: Działanie, które należy wykonać, gdy reguła jest zgodna (np ACCEPT, DROP, lub REJECT).

Kilka zasad konfigurowania iptables:

Zacznij od polityki odmowy: Domyślnie iptables zezwala na cały ruch. Może to być niebezpieczne, ponieważ oznacza, że każdy ruch przychodzący, nawet ze złośliwych źródeł, będzie dozwolony. Aby poprawić swoje bezpieczeństwo, powinieneś zacząć od domyślnej zasady odmowy i zezwalać tylko na ruch, który wyraźnie zatwierdzisz.

Używaj oddzielnych łańcuchów dla różnych rodzajów ruchu: Iptables umożliwia tworzenie oddzielnych łańcuchów dla różnych rodzajów ruchu, takich jak ruch przychodzący z Internetu, ruch wychodzący z komputera lub ruch do określonego portu. Ułatwia to zarządzanie regułami zapory i zmniejsza ryzyko błędów.

Użyj inspekcji stanowej: Iptables ma funkcję zwaną inspekcją stanową, która pozwala śledzić stan połączeń sieciowych. Oznacza to, że jeśli zezwolisz na ruch wychodzący do określonego portu, iptables automatycznie zezwala również na odpowiedni ruch przychodzący.

Przetestuj zaporę: po skonfigurowaniu reguł zapory ważne jest, aby je przetestować, w celu upewnienia się, że działają zgodnie z naszymi oczekiwaniami. Możesz użyć narzędzi takich jak nmap lub hping, aby przeskanować system. A następnie sprawdzić, czy są otwarte porty, które nie powinny być.

Konfiguracja zapory ogniowej jest niezbędnym krokiem w zabezpieczaniu systemu Linux. Korzystając z iptables i przestrzegając najlepszych praktyk, możesz stworzyć potężną obronę przed atakami sieciowymi i zapewnić bezpieczeństwo swojego systemu. I pamiętaj, jeśli chodzi o bezpieczeństwo, zawsze lepiej zadbać o odpowiednią konfigurację niż później żałować!

SELinux i AppArmor

AppArmor i SELinux to dwa mechanizmy bezpieczeństwa dostępne w Linuksie. Zapewniają dodatkową warstwę ochrony przed złośliwym oprogramowaniem i innymi zagrożeniami bezpieczeństwa.

SELinux, czyli Security-Enhanced Linux, to system kontroli dostępu, który używa etykiet do egzekwowania zasad bezpieczeństwa. Działa poprzez definiowanie zasad dla poszczególnych procesów i zasobów w systemie, zapewniając, że dozwolony jest tylko autoryzowany dostęp. SELinux działa poprzez etykietowanie plików, procesów i użytkowników, a następnie określenie, jakie działania są dozwolone, a jakie zabronione na podstawie tych etykiet. Został zaprojektowany w celu ograniczenia potencjalnych szkód, które mogą zostać spowodowane przez zaatakowany proces lub użytkownika.

AppArmor to kolejny system kontroli dostępu, który wspomaga ochronę w systemie Linux. Działa poprzez definiowanie polityk bezpieczeństwa dla poszczególnych aplikacji lub procesów. Te zasady określają, do jakich plików, zasobów i możliwości systemu aplikacja może uzyskać dostęp. Ograniczając dostęp do niektórych zasobów systemowych, AppArmor pomaga zapobiegać dostępowi złośliwego oprogramowania. A także innym zagrożeniom bezpieczeństwa do poufnych danych lub powodowaniu uszkodzeń systemu.

Jeżeli chciałbyś więcej dowiedzieć się na temat SELinux, zapoznaj się z materiałem przygotowanym przez Arkadiusza Siczka znajdujący się pod adresem …

Narzędzia chroniące przed złośliwym oprogramowaniem i wirusami w systemie Linux

Oto niektóre z najpopularniejszych narzędzi dostępnych na system Linux:

ClamAV to darmowe oprogramowanie antywirusowe typu open source, które działa w systemach Linux, Windows i macOS. Jest znany z wysokiego współczynnika wykrywalności.

ClamTk to graficzny interfejs użytkownika ClamAV, ułatwiający korzystanie z niego tym, którzy preferują interfejs graficzny.

Bitdefender to komercyjne oprogramowanie antywirusowe, które zapewnia ochronę w czasie rzeczywistym i skanowanie złośliwego oprogramowania dla systemów Linux.

AVG to popularne oprogramowanie antywirusowe, które oferuje zarówno bezpłatne, jak i płatne wersje. Jego darmowa wersja zapewnia podstawową ochronę przed złośliwym oprogramowaniem i wirusami.

Pamiętaj jednak, że wymienione narzędzia są skuteczne w wykrywaniu i usuwaniu złośliwego oprogramowania, to nie są one niezawodne. Nadal ważne jest, aby stosować się do bezpiecznych zasad przeglądania i zachować ostrożność podczas pobierania i instalowania oprogramowania. Ważne jest również aktualizowanie systemu w najnowsze poprawki bezpieczeństwa.

Najlepsze praktyki dotyczące zabezpieczania systemów Linux

Do najlepszych praktyk zabezpieczenia systemów Linux należy:

Regularne aktualizacje oprogramowanie i stosowanie poprawek bezpieczeństwa.
Używanie silnych haseł i wdrażanie uwierzytelniania wieloskładnikowego.
Implementacja uprawnień użytkowników i grup.
Używanie zapór ogniowych i systemów wykrywania/zapobiegania włamaniom.
Szyfrowanie wrażliwych danych.
Tworzenie regularnych kopii zapasowe.
Regularnie przeglądanie dzienników systemowych i aktywności systemu.

Stosowanie się to tych zaleceń znacznie wzmocni twój system. I to niezależnie czy będzie to w organizacji, czy też będzie to twój domowy komputer.

Podsumowanie – Złośliwe oprogramowanie w Linux

Czy będzie to Linux, czy Windows, czy też macOS w każdym z tych systemów należy korzystać ze środków zabezpieczających. Nie istnieje ideał, zarówno w życiu, jak i również nie istnieje idealny system, który uchroni nas przed wszelkimi zagrożeniami. Każdy z systemów jest w jakiś sposób narażony. W jaki sposób my będziemy się przed tym chronić, zależy już od nas. Stosując się do zasady, mi na pewno nic nie zagraża, już niejednokrotnie pokazało, jak to się może skończyć. Dlatego, jeżeli zależy Ci na tym, by czuć się bezpiecznie, zapraszam do naszych kursów związanych z bezpieczeństwem. Mamy ich kilka, jak i również są bardzo dobrze oceniane przez społeczność.

Chcesz wiedzieć więcej na temat administracji? Przeczytaj nasze artykuły, a także weź udział w kursach!