System operacyjny Linux

Dość dużo napisałem na temat samego Linuksa. Bardzo dużo informacji możesz również przeczytać w Internecie. Ten artykuł kieruję do osób początkujących, dla których system operacyjny Linux jest nadal tajemnicą. Szczególnie jeżeli należysz do osób, które przez cały czas korzystały z systemu Windows. Powinien on być ciekawostką dla osób, które nigdy nie interesowały się Linuksem i teraz chcą lub muszą się tego dowiedzieć.

 

 

 

 

Co to jest system operacyjny?

System operacyjny jest programem z interfejsem (niekoniecznie graficznym), dzięki któremu możesz korzystać z zasobów sprzętowych twojego, na przykład komputera. Określiłem go jako program, bo takim jest. Jednak jest to program bardzo rozbudowany, który posiada ogromną ilość funkcji oraz możliwości. Komunikuje się z urządzeniami, jak na przykład karta graficzna, dysk twardy, przy pomocy sterowników, w systemie Linux nazywanych modułami. Dlatego większość systemów posiada już zaimplementowane sterowniki do obsługi sprzętu. Często zdarza się, że są one ogólnego zastosowania. Oznacza to, że ten sam sterownik może obsłużyć kilka różnych urządzeń tego samego typu. Najlepszym przykładem tego jest sterownik monitora. Jednak jeżeli chcemy, możemy go podmienić na taki bezpośrednio dostosowany do naszego sprzętu. Najczęściej urządzeniem, do którego instalujemy sterownik zewnętrzny, jest karta graficzna.

Podsumowując ten podrozdział, możemy określić, że system operacyjny, jest narzędziem służącym do obsługi naszego sprzętu, dzięki któremu będziemy mogli uruchamiać programy.

Wykorzystane w tym akapicie tłumaczenie dotyczy każdego rodzaju systemu operacyjnego. Czy jest to Linux, Windows czy też MacOS. Natomiast dalsza treść dotyczyło już konkretnie tytułowego systemu.

Czym jest system operacyjny Linux?

Odpowiadając na to pytanie w jednym zdaniu: jest to system operacyjny, z którego możesz korzystać za darmo. W tym miejscu mógłbym postawić kropkę i zakończyć ten podrozdział. Niemniej jednak system jest o tyle rozbudowany, że w tym jednym zdaniu znajduje się tylko to, czym niektórzy zachęcają do jego używania. Skorzystałem z tego sformułowania, ponieważ w wielu materiałach zachęcających do korzystania z Linuksa informacja ta znajduje się na pierwszym miejscu. Jednak co z tego, że jest darmowy, jak po pobraniu oraz instalacji, nie będziesz wiedział co i jak. Różni się on znacznie od Windowsa, dlatego, jeżeli z niego do tej pory nie korzystałeś, możesz napotkać pewne trudności.

Nawiązując delikatnie do historii Linuksa, został on wydany przez Linusa Torvaldsa 17 września 1991 roku. W odróżnieniu od konkurencji cały kod źródłowy udostępniono z możliwością wprowadzania zmian. Ten moment w historii IT określa się jako przełomowy. Dzięki wydaniu go na licencji GNU General Public License każdy mógł stworzyć swój własny system oparty o jądro Linux. Nieważne czy zastosowanie będzie typowo komercyjne, czy też nie. Licencja, na której wydano jądro nie ograniczało użytkownika w jakikolwiek sposób.

W tym miejscu przechodzimy do pewnego punktu kulminacyjnego. Jądro systemu Linux jest systemem służącym wszystkim czynnościom, jakie określono w poprzednim paragrafie. Każdy system posiada swoje jądro, które jest elementem składowym całości. Dość znanym systemem jest Android, który znajduje się na większości smartfonów. Wiecie, że w androidzie elementem składowym jest jądro systemu Linux? Zostało ono mocno zmodyfikowane przez Google do celów, do jakich wykorzystuje się smartfony. Dlatego też android nie jest systemem operacyjnym, na którym uruchomisz aplikacje tak jak na komputerze z zainstalowaną dystrybucją Linuksa.

Dystrybucje Linux

W tym miejscu chcę wyjaśnić pewne dość problematyczne zagadnienie związane z Linux. Otóż jeśli uważnie przeczytałeś powyższy materiał, możliwe, że zauważyłeś słowa jakich użyłem do jego opisu. Linux jest to jądro systemowe, na którym opiera się system. W tej sytuacji, czy Linux jest systemem? I tu powstaje pewien problem, bo można powiedzieć, że i tak i nie.

Mogłeś się spotkać z terminem dystrybucja, który odnosi się do systemu Linux. Natomiast czym jest dystrybucja? Jest to system operacyjny, składający się z kolekcji oprogramowania, w skład którego wchodzi wspomniane jądro systemowe. Natomiast samych dystrybucji możemy znaleźć ponad 600. Dlatego Linux może być rozumiany jako element składowy każdej dystrybucji. Jednak nie jest zupełnie tak. Gdyby to, co nazywamy systemem, nie miało jądra, żaden z programów, urządzeń czy też innych narzędzi nie mógłby być obsłużony. Dlatego, sam Linux określamy jako system operacyjny, który zarządza sprzętem i oprogramowaniem. Wszystko pozostałe jest elementem składowym, obsługiwanym przez niego. W związku z powyższym dystrybucję Linux możemy określić jako wersję systemu operacyjnego Linux, która zawiera określony zestaw oprogramowania i aplikacji. Dodatkowo dopowiem, że każda z nich posiada wbudowany menedżer pakietów, który jest programem automatyzującym instalację, usuwanie i zarządzanie pakietami oprogramowania.

10 znanych dystrybucji Linux

Poniżej chciałbym wskazać 10 najpopularniejszych dystrybucji Linux. Kolejność jest przypadkowa.

Ubuntu

https://ubuntu.com/

Jedna z najczęściej używanych i najbardziej znanych dystrybucji Linuksa. Ubuntu jest dobrym wyborem zarówno dla początkujących, jak i doświadczonych użytkowników. Posiada przyjazny interfejs dla użytkownika i duży ekosystem bezpłatnego i otwartego oprogramowania.

Fedora

https://getfedora.org/pl/

Fedora jest popularnym wyborem wśród użytkowników Linuksa, którzy chcą stabilnego i niezawodnego systemu operacyjnego. Oferuje szeroką gamę oprogramowania i narzędzi. Jest znana z silnego nacisku na bezpieczeństwo i prywatność.

Debian

https://www.debian.org/

Kolejny popularny wybór wśród użytkowników Linuksa. Debian to stabilny i dobrze przetestowany system operacyjny, który jest znany z dużego ekosystemu wolnego i otwartego oprogramowania. Często używa się go jako bazę dla innych dystrybucji Linuksa. Na nim bazuje wcześniej opisany Ubuntu, jak i poznany za chwilę Mint. Jest znany ze swojego zaangażowania w wolne oprogramowanie i rozwój open source.

Mint

https://www.linuxmint.com/

Mint jest łatwą w użytku dystrybucją Linuksa, którą zaprojektowano tak, aby była łatwa w użyciu i wysoce konfigurowalna. Jest dostarczana z różnymi wstępnie zainstalowanymi programami i znana ze swojego eleganckiego i nowoczesnego interfejsu.

Arch Linux

https://archlinux.org/

Lekka i elastyczna dystrybucja Linuksa. Arch Linux jest znany ze swojej prostoty i minimalistycznego podejścia. Jest to popularny wybór wśród doświadczonych użytkowników Linuksa, którzy chcą mieć pełną kontrolę nad swoim systemem operacyjnym i wyborem oprogramowania.

CentOS Stream

https://www.centos.org/centos-stream/

CentOS Stream, opracowany i utrzymywany przez społeczność, jest popularnym wyborem wśród administratorów serwerów, którzy chcą stabilnego i niezawodnego systemu operacyjnego. Opiera się na systemie Red Hat Enterprise Linux, który znany jest z bezpieczeństwa i stabilności.

openSUSE

https://www.opensuse.org/

Kolejna popularna dystrybucja Linuksa. OpenSUSE oferuje szeroką gamę narzędzi i funkcji do zarządzania i wdrażania aplikacji serwerowych. Jest znany z łatwego w obsłudze interfejsu oraz doskonałego wsparcia i konserwacji.

Manjaro

https://manjaro.org/

Oparty na dystrybucji Arch Linux, Manjaro jest łatwą w obsłudze i łatwo konfigurowalną dystrybucją Linuksa. Jest dostarczany z różnymi wstępnie zainstalowanymi programami i znana z nowoczesnego i eleganckiego interfejsu.

Zorin OS

https://zorin.com/

Przyjazna dla użytkownika dystrybucja Linuksa oparta na Ubuntu. Zorin OS został zaprojektowany tak, aby był łatwy w użyciu i wysoce konfigurowalny. Jest dostarczany z różnymi wstępnie zainstalowanymi programami i znany z nowoczesnego i eleganckiego interfejsu.

Red Hat Enterprise Linux (RHEL)

https://www.redhat.com/en/technologies/linux-platforms/enterprise-linux

Red Hat Enterprise Linux to popularna i szeroko stosowana dystrybucja Linuksa opracowana i utrzymywana przez firmę Red Hat. Jest znany ze swojej stabilności, niezawodności i bezpieczeństwa, co czyni go popularnym wyborem wśród użytkowników korporacyjnych i organizacji. RHEL oferuje szeroką gamę narzędzi i funkcji do zarządzania oraz wdrażania aplikacji serwerowych. Jest dostępny w kilku wersjach, w tym Desktop, Server i Workstation. Jest wspierany przez dużą i aktywną społeczność użytkowników i programistów. Oprócz podstawowego systemu operacyjnego RHEL obejmuje również pakiet narzędzi i usług na poziomie przedsiębiorstwa, takich jak platforma Red Hat Enterprise Virtualization i narzędzie do zarządzania systemem Red Hat Satellite. Jednak jest dystrybucją, za którą subskrypcję należy zapłacić. W ostatnim czasie jednak firma Red Hat wypuściła wersje developerskie, które po rejestracji są dostępne za darmo.

Komponenty Linux

System Linux składa się z kilku komponentów, które przedstawiam na poniższej liście:

1. Jądro – rdzeń systemu operacyjnego Linux, który zarządza zasobami systemu i zapewnia interfejs między sprzętem a oprogramowaniem.
2. Powłoka – interfejs wiersza poleceń, który umożliwia użytkownikom interakcję z systemem i wykonywanie poleceń.
3. Biblioteki systemowe – zbiór funkcji i procedur, które zapewniają wspólne usługi dla programów w przestrzeni użytkownika.
4. System plików – system, który organizuje i zarządza danymi na urządzeniach pamięci masowej systemu.
5. Sterowniki urządzeń – wyspecjalizowane programy, które przekazują sprzętowi instrukcje dotyczące wykonywania określonych zadań.
6. Wywołania systemowe – standaryzowany interfejs umożliwiający dostęp do funkcji jądra z programów w przestrzeni użytkownika.
7. Programy użytkowe – szeroka gama programów, w tym edytory tekstu, narzędzia i aplikacje, które działają na jądrze.
8. Pliki konfiguracyjne – pliki zawierające ustawienia i parametry różnych składników systemu.
9. Dzienniki systemowe – pliki zawierające zapisy zdarzeń i działań systemowych.
10. Usługi systemowe programy działające w tle w celu zapewnienia określonych funkcji albo usług dla systemu lub jego użytkowników.

Jak widzisz sam, system jest dość złożonym procesem. Jednym ze składników całości jest jądrem systemu, o którym pisałem na samym początku tego artykułu. Z tego powodu powstało wiele niejasności i sprzeczności. Czy Linux można określić jako system operacyjny, czy też jako element składowy systemu operacyjnego? Jednak tak jak pisałem w poprzednim paragrafie, Linux określamy jako rodzaj systemu operacyjnego, który zarządza sprzętem i oprogramowaniem na komputerze.

Zalety systemu operacyjnego Linux

Jak wszystko ma swoje zalety i wady. W tym akapicie chciałbym wymienić najbardziej popularne zalety dystrybucji Linux.

1. Open source – jak już wspominałem Linux, jest systemem operacyjnym typu open source. Oznacza to, że ​​kod źródłowy jest swobodnie dostępny dla każdego, kto chce go używać, modyfikować i rozpowszechniać. Pozwala to dużej społeczności programistów i użytkowników współpracować przy ulepszaniu systemu.
2. Konfigurowalny – Linux oferuje wysoki stopień elastyczności i dopasowania, umożliwiając użytkownikom dostosowanie systemu do specyficznych potrzeb i preferencji.
3. Bezpieczeństwo – Linux posiada ogromną ilość funkcji i oprogramowania wspomagające bezpieczeństwo. Szczególnie należy wyróżnić wbudowaną możliwość szyfrowania i kontroli dostępu. Dlatego jest częstym wyborem, gdy środowisko wymaga jak największego bezpieczeństwa.
4. Stabilność – Linux to stabilny i niezawodny system operacyjny o długiej historii, stałej wydajności i minimalnych przestojach. Jednak ta stabilność dotyczy wydań określanych jako stabilne przez wydawców dystrybucji.
5. Kompatybilność – Linux jest kompatybilny z szeroką gamą sprzętu i oprogramowania, w tym ze starszymi systemami, co czyni go wszechstronną opcją dla wielu różnych środowisk.
6. Wydajność – Linux jest znany z wysokiej wydajności i wydajnego wykorzystania zasobów. Czyni go to popularnym wyborem dla serwerów i innych wymagających aplikacji.
7. Wsparcie społeczności – duża i aktywna społeczność Linuksa zapewnia użytkownikom bogactwo zasobów i wsparcia.
8. Niski koszt – ponieważ Linux jest oprogramowaniem typu open source, można go pobrać i używać za darmo. W związku z tym jest opłacalną opcją dla wielu organizacji i osób prywatnych.
9. Elastyczne licencjonowanie – Linux oferuje szereg opcji licencjonowania, w tym zarówno licencje typu open source, jak i licencje komercyjne. Pozwala to użytkownikom wybrać opcję najlepiej odpowiadającą ich potrzebom.
10. Udokumentowane osiągnięcia – Linux jest używany od ponad 25 lat i ma potwierdzone sukcesy w wielu środowiskach, od komputerów osobistych po serwery i systemy o technicznym zastosowaniu.

Wady systemu operacyjnego Linux

Nie istnieje nic idealnego, dlatego też dystrybucje Linux mają swoje wady. Poniżej wymieniam te najbardziej popularne.

1. Cięższy start – Linux może być złożony i trudny do nauczenia. Szczególnie dla użytkowników, którzy nie znają interfejsów wiersza poleceń, ani zaawansowanych zadań administracyjnych systemu. Taka sytuacja szczególnie ma miejsce w przypadku, gdy wcześniej użytkownik korzystał z systemu Windows. Jednak z powodu zwiększających umiejętności użytkowników oraz konieczności znajomości bardziej technicznych zagadnień, ta wada powoli odchodzi do lamusa.
2. Ograniczone wsparcie – chociaż społeczność Linuksa jest duża i aktywna, użytkownicy mogą mieć ograniczony dostęp do komercyjnych usług wsparcia w porównaniu z innymi systemami operacyjnymi.
3. Mniej aplikacji – chociaż Linux oferuje szeroki zakres aplikacji, niektórzy użytkownicy mogą stwierdzić, że jest mniej opcji w porównaniu z innymi systemami operacyjnymi. Dotyczy to zwłaszcza sektora programów specjalistycznych lub zastrzeżonych.
4. Ograniczona obsługa gier – Linux ma ograniczoną obsługę gier w porównaniu z innymi systemami operacyjnymi. Może być to wadą dla użytkowników zainteresowanych graniem. Osobiście uważam, że system Linux nie służy do gier.
5. Błędne rozumienie słowa bezpieczny – system Linux jest określany jako najbezpieczniejszy na świecie. W związku z powyższym w wielu miejscach można wyczytać informacje o braku konieczności stosowania oprogramowania zabezpieczającego jak firewall czy też antywirus. Niestety. jak każdy system jest tak samo narażony na niebezpieczeństwo związane z oprogramowaniem typu malware, wirusy czy też cyberatakami.

Podsumowanie – system operacyjny Linux

W tym materiale chciałem pokazać, czym jest system operacyjny Linux i dlaczego istnieje tyle systemów określanych jako dystrybucje Linuksa i jakie są jego zalety. W związku z wieloma mylnymi informacjami Linux posiada również wady, o których również wspomniałem.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat Linuxa, to przeczytaj artykuły, które znajdziesz TUTAJ. A może chcesz zacząć bardziej zaawansowaną przygodę z Linuxem? Wtedy zapraszamy do naszych kursów!